7 november 2022

Onze conclusie na het laatste GEI-artikel : nood aan betere politieke besluitvorming en hoe die te bereiken

Naar aanleiding van onze betrokkenheid, ook redactioneel, bij de impuls van de Ghent Economic Insights (GEI), geven wij hieronder graag onze conclusies bij de publicatie van het laatste GEI-artikel (21 oktober 2022) , het eerste in een reeks over de energie-transitie.

Daarin toont prof. Gert Peersman aan hoe de recente energie-steunmaatregelen hun doel voor een belangrijk deel missen. Ten eerste wordt de steun grotendeels gespaard (en leidt dus niet tot economische stimulus), maar daarnaast komt die steun ook vooral terecht bij gezinnen of mensen die het eigenlijk niet nodig hebben. Het is dus gewoon een cadeau. Tot slot, en veel ernstiger, demotiveert de steun een sterkere energiebesparing ! Een gemiste penalty in de strijd voor CO2-reductie en tegen klimaatverandering.

Nochtans vereiste het geen grote economische kennis om deze uitkomst op voorhand te voorspellen. Hoe kan het dat in een land met top-onderwijs en één van ‘s wereld hoogste percentages aan geschoolden, de kwaliteit van de besluitvorming zo laag blijf ?

Het wordt steeds duidelijker dat onze versplinterde particratie niet toelaat om complexe uitdagingen adequaat aan te pakken. Dit blijkt niet alleen voor de energie-crisis en -transitie (zoals het GEI-artikel aangeeft) ; ook voor vergrijzing en Covid wijzen de feiten op een zeer suboptimale aanpak. In de grafiek van Covid-oversterfte versus BNP-evolutie bijvoorbeeld staat België in het zwakste hoekje.

Deze conclusie van zwakke besluitvorming geldt opvallend genoeg ook wanneer er van experten gebruik gemaakt wordt. Deze laatsten zijn vaak slechts expert op één deelaspect van het probleem, en lijken soms ook onder politieke invloed of druk te staan.

De oplossing ligt volgens ons in het verplaatsen van het beleid over dit soort complexe problemen naar interdisciplinaire werkgroepen van breed gevormde denkers, die onafhankelijk en op de langere termijn kunnen werken. Ver weg dus van de ministeriële kabinetten, die zich in ons politiek systeem noodgedwongen moeten richten op de waan van de dag en op profilering ten opzichte van de andere politieke partijen.

Onder andere Zwitserland, Scandinavië en Nederland tonen aan dat intelligenter en meer op feiten gebaseerd beleid mogelijk is. Nogmaals, het onderwijs is daar niet beter dan hier.

Hopelijk leidt de toenemende stroom van goed onderbouwde aanbevelingen (zoals die van GEI) op tijd tot de nodige aanpassingen aan onze politieke besluitvorming. Zeker voor een plan voor houdbare financiering van de vergrijzing (zowel pensioenen als gezondheidszorg) is het vijf na twaalf. In enkele volgende studies komen we ook op dit thema terug.