24 februari 2022

Betaalbare sociale zekerheid met de hulp van e-commerce

Recent sprak de CEO van B-Post op een lunchcauserie in een Brusselse zakenclub. Chatham House Rules nopen tot strikte vertrouwelijkheid hierover maar het zal niet verbazen dat sommige toehoorders een vraag over de recente politieke e-commerce discussie niet konden onderdrukken. Zonder het vooruitziend inspelen op deze maatschappelijke trend van het laatste decennium zou B-Post, net als vele andere Europese postbedrijven, simpelweg niet meer bestaan. Klassieke post kalft jaarlijks af : in België nog zo’n 5 miljoen stuks per jaar, in Denemarken (half zo groot) nog ongeveer 200.000, mede door een doorgedreven digitalisering en klant-georiënteerdheid bij de overheid.

De logica dat zinvolle economische activiteit de enige waarborg is op betaalbare sociale zekerheid en dat een steeds duurder wordende sociale zekerheid (door de vergrijzing) dus om groei vraagt, dringt bij sommige politieke families nog steeds niet door. Dat staat trouwens los van het discours dat die benodigde groei vanzelfsprekend duurzaam dient te zijn.

Als spookbeeld van e-commerce werd Nederland opgevoerd. Blijkbaar werd men hierbij niet gehinderd door het feit dat Post-NL (vanzelfsprekend ook groot in e-commerce) intussen meer dan 1,5 keer zoveel beurswaarde heeft als B-Post, versus 1,5 keer minder zo’n 5 jaar geleden. In die periode nam B-Post het initiatief voor overnamevoorstellen aan datzelfde Post-NL.

Het lijkt echter vooral aangewezen om ook enige macro-economische feiten over Nederland te belichten. Met name diegene die algemeen relevant gezien worden voor de betaalbaarheid van de hogervermelde vergrijzing.

Participatiegraad

Om de sociale zekerheid betaalbaar te houden (en tegelijk de pensioenleeftijd redelijk) moet een hoger percentage van de beroepsbevolking (de mensen tussen de leeftijd van 20 jaar en pensioen) aan het werk, de zogenaamde stijging van de participatiegraad. De huidige Belgische regering streeft naar een doelstelling daarvoor van 80%, ten opzicht van 71% vandaag. Dat laatste cijfer valt trouwens uiteen in 76 % voor Vlaanderen en 66% voor Wallonië, waar de kritiek op e-commerce de kop opstak. In Nederland is die participatiegraad al een tijdje 80%. Dit na een enorme inhaalslag sinds de jaren 90, via meer liberalisering, flexibilisering en minder overheid. Het is duidelijk dat dit een goed recept is geweest om proactief in te kunnen spelen op maatschappelijke trends zoals e-commerce, die op hun beurt tot meer jobs hebben geleid.

Jaarlijkse productiviteitsgroei

Een onderbelichte maar nog belangrijkere factor in de betaalbaarheid van de vergrijzingsfactuur is de jaarlijkse productiviteitsgroei. Dit is de belangrijkste continue motor van groei, zeker bij de afname van de beroepsbevolking die overal in Europa wordt verwacht. In de toekomstscenario’s van de Belgische vergrijzingscommissie wordt een veronderstelling gehanteerd van een stijging van die productiviteitsgroei van 0,4 % in recente jaren (gemiddeld over 2010-2018, in Wallonië was dat 0,1%) tot 1,5 % in de toekomst. Enkel dan blijven de pensioenen (misschien) betaalbaar, volgens de vergrijzingscommissie. Hoe die stijging (van bijna een factor 4) dient gerealiseerd te worden, wordt jammer genoeg niet vermeld. In Nederland was de jaarlijkse productiviteitsgroei over 2010-18 ongeveer 0,5%.

Die hogere productiviteitsgroei en vooral arbeidsparticipatie hebben Nederland geholpen bij het onder controle houden van haar staatsschuld (54% van BNP versus 114% in België). Het bekritiseerde land staat er dus veel beter voor om de grote uitdagingen van de komende decennia op te vangen.

Tijd om ook hier op een andere manier naar arbeidsflexibiliteit en e-commerce te gaan kijken.

Noot : Momenteel bestudeert LIAS (Institute for Advanced Study van de KU Leuven) de vergrijzing vanuit interdisciplinaire en internationale invalshoek. Resultaten worden gepresenteerd in het voorjaar 2023.